Τρίτη 10 Μαρτίου 2009

Ο εθισμός των παιδιών στα ηλεκτρονικά παιχνίδια

Η συστηματική και παρατεταμένη χρήση ηλεκτρονικών παιχνιδιών μπορεί να οδηγήσει ένα παιδί στον εθισμό. Η ακρότητα θεματολογίας των ηλεκτρονικών παιχνιδιών τρομάζει: αιματηρές μάχες, μαζικές καταστροφές και σκοτωμοί, ωμή και αλόγιστη χρήση βίας, η οποία επιβραβεύεται με πόντους όσο περισσότερο το παιδί τη χρησιμοποιεί!
Εκατομμύρια είναι τα παιδιά που παρουσιάζουν εθισμό στα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Ιδιαίτερα τα αγόρια, ηλικίας 8 έως 18 ετών, φαίνονται πιο ευάλωτα στη νοσηρή χρήση, κυρίως σε παιχνίδια όπου κυριαρχεί η βία ως μέσο αλλά και ως απώτερος στόχος του παιχνιδιού. Μάλιστα, κλινικές απεξάρτησης έχουν αρχίσει να λειτουργούν παγκοσμίως, υποσχόμενες ίαση από αυτό τον ακατανίκητο «παιδικό» εθισμό. Ποια συμπτώματα θα μπορούσε, σε ορισμένες περιπτώσεις, να σηματοδοτούν την εξάρτηση του παιδιού από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια;


● Κατανάλωση σταδιακά περισσότερου χρόνου στα ηλεκτρονικά παιχνίδια.

● Ανάγκη για περισσότερο χρόνο χρήσης.

● Εμμονές ή φαντασιώσεις με θέματα και ρόλους που διαδραματίζονται στην πλοκή ενός ηλεκτρονικού παιχνιδιού, τρέμουλο, άγχος, ανησυχία, αϋπνία, εφιάλτες (παρουσιάζονται με τη μείωση - διακοπή της χρήσης των ηλεκτρονικών παιχνιδιών).

● Σταδιακή μείωση του κινήτρου για το σχολικό διάβασμα και τη συμμετοχή σε σχολικές δραστηριότητες, όπως και περιορισμός της κοινωνικοποίησης με συνομηλίκους, με αποτέλεσμα το παιδί να απομονώνεται και να παρουσιάζεται σοβαρή πτώση στη σχολική επίδοση.

Πολλά ερωτήματα εγείρονται ως προς το αν και σε ποιο βαθμό η προσωπικότητα ενός παιδιού μπορεί να διαμορφωθεί μέσω της επαφής με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Τα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν πως πράγματι μπορεί να επηρεάσουν τη συμπεριφορά ενός παιδιού, στον βαθμό όμως που συνυπάρχει μία σειρά άλλων αρνητικών παραγόντων, οι οποίοι αφορούν τόσο την προσωπικότητα του παιδιού (π.χ. εσωστρέφεια, καταπιεσμένη επιθετικότητα) όσο και στοιχεία του οικογενειακού περιβάλλοντος, όπως π.χ. η χρήση ψυχολογικής ή σωματικής βίας στην οικογένεια, η απουσία ορίων ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας, η ελλειμματική κοινωνικοποίηση του παιδιού, η απουσία θετικών γονεϊκών προτύπων συμπεριφοράς.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, όπου σειρά επιβαρυντικών παραγόντων επιδρά στον ψυχισμό του παιδιού και παράλληλα εκείνο εκτίθεται στην αλόγιστη χρήση βίας μέσω των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, τότε το παιδί ενδέχεται να παρουσιάσει επιθετικότητα απέναντι στον εαυτό του ή σε άλλα παιδιά όπως και ανοχή στη βία.

Ιδού μερικές συμβουλές που προτείνουμε στους γονείς:

1. Κλείνοντας την οθόνη δεν σημαίνει ότι προστατεύουμε αποτελεσματικά το παιδί. Η βία της εικονικής πραγματικότητας, μέσω ενός μηχανισμού «απαγόρευσης» από την πλευρά των γονιών, μπορεί να γίνει γοητευτική και να μαγνητίσει το παιδί.

2. Η αποδοχή της ανάγκης του παιδιού να παίξει ηλεκτρονικά παιχνίδια, αλλά παράλληλα ο έλεγχος (ιδιαίτερα για την επιλογή λιγότερο βίαιων παιχνιδιών όπως και στον χρόνο που το παιδί αφιερώνει σε αυτά) χωρίς να είναι ασφυκτικός, μπορεί να αποβούν προστατευτικοί μηχανισμοί.


3. Η παρότρυνση και η οργάνωση από την πλευρά των γονιών άλλων δραστηριοτήτων δημιουργικών (π.χ. τέχνη, διάβασμα, αθλητισμός), που θα αντισταθμίσουν και θα ελαχιστοποιήσουν την επιρροή των ηλεκτρονικών παιχνιδιών.

4. Οι γονείς είναι καλό να καλλιεργούν στο παιδί άνευ όρων αίσθημα ασφάλειας και σταθερότητας, που θα νικήσει εν τέλει τα δεινά της ατέρμονης βίας που μας περιβάλλει.


Τρίτη 3 Μαρτίου 2009

Η υπερβοσκηση στην Ικαρια

ΤΑ ΚΑΤΣΙΚΙΑ «ΤΡΩΝΕ» ΤΗΝ ΙΚΑΡΙΑ

Του ΑΛΕΞΗ ΓΑΓΛΙΑ, Φωτογραφίες: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΙΧΑΛΑΚΗΣ

Τριάντα χιλιάδες ερίφια που βόσκουν στο νησί έχουν αποψιλώσει πολλές περιοχές του, ενώ το «πρόγραμμα μείωσης ζώων» του Γεωπονικού Πανεπιστημίου «κόλλησε» στη γραφειοκρατία.

Oσοι έχουν ξαποστάσει στο δάσος των Ραχών ή διέσχισαν το φαράγγι της Χάλαρης γνωρίζουν ότι η Ικαρία δεν είναι ξερότοπος. Η επώδυνη πραγματικότητα όμως είναι πως πλέον η μόνη διαφορά πολλών στρεμμάτων ικαριακής γης από την έρημο είναι πως αντί να διασχίζεται από καμήλες, τριάντα χιλιάδες ερίφια χωνεύουν τα τελευταία πράσινα φύλλα …

Το μέρος όπου βρισκόμαστε, μόνο πράσινο δεν είναι. Λέγεται «Αργιουλάκι», από τον ένα και μοναχικό «άργιο», τον τύπο της βαλανιδιάς που ευδοκιμεί στο νησί, που στέκεται ακόμα όρθιος. Στις γύρω πλαγιές, το τοπίο μοιάζει σεληνιακό - παντού χαλίκι, το έδαφος «ρυτιδιασμένο» απ' τη διάβρωση και ελάχιστες συστάδες θάμνων μοιάζουν καμένες. Διάσπαρτα σ' αυτή την ξεραΐλα τα κατσίκια αγωνίζονται να επιβιώσουν, αναπτύσσοντας τεχνικές, όπως να σκάβουν το λίγο χώμα για να τραφούν με τις ρίζες. Οι ρίζες του «άργιου» φαίνονται κατά το ήμισυ έξω από τη γη…

Εκτός ελέγχου

«Οι λίγοι άργιοι εδώ είναι τα απομεινάρια ενός μεγάλου δάσους.», λέει ο Θανάσης Στενός, μέλος της Κίνησης Πολιτών Ραχών Ικαρίας. «Οι πρόγονοί μας το έκαψαν για να παράγουν ξυλάνθρακα. Αλλά μέχρι πριν από κάποια χρόνια, η γη ήταν ακόμα πράσινη, υπήρχε πυκνή χαμηλή βλάστηση. Την παντελή καταστροφή την ολοκλήρωσε η υπερβόσκηση και η εκμετάλλευση του τόπου πέρα από τα όρια των φυσικών του αντοχών».

Κατσίκια όμως πάντοτε υπήρχαν. Γιατί τώρα αυτή η εικόνα; «Η κτηνοτροφία στην Ικαρία έχει μακραίωνη παράδοση. Πάντοτε υπήρχαν μεγάλα κοπάδια, αλλά η κατάσταση ξέφυγε από τη δεκαετία του '80, όταν ξεκίνησαν οι επιδοτήσεις της ΕΟΚ. Η «λογική» τους είναι εξωφρενική. Οσο περισσότερα ζώα έχει κάποιος, τόσο μεγαλύτερο είναι το ποσό που θα εισπράξει. Αυτό ώθησε τους κτηνοτρόφους σε μια αλόγιστη αύξηση των ζώων. Σε μια απαρχαιωμένη και αποίμενη κτηνοτροφία όπως αυτή της Ικαρίας -όπου τα ζώα βόσκουν μόνα τους στο βουνό και ο κτηνοτρόφος τα επισκέπτεται το πολύ μια φορά τη μέρα για να ενισχύσει με λίγη βαμβακόπιτα τη λειψή δίαιτά τους. Θα έπρεπε να επιδοτηθεί όχι ο αριθμός των ζώων, αλλά τα παράγωγα προϊόντα, όπως γάλα και τυρί. Οι περισσότεροι κτηνοτρόφοι δεν αρμέγουν καν τις κατσίκες τους και μέχρι πρότινος δεν υπήρχε τυροκομείο».

Ο Θανάσης μου δείχνει μια, περιφραγμένη από τα κατσίκια, έκταση εκατό στρεμμάτων. Η διαφορά της μιας «όχθης» απ' την άλλη είναι συγκλονιστική -στην περιφραγμένη πλευρά η γη σε πέντε χρόνια αναγεννήθηκε. Δίπλα έχει συντελεστεί μια βάναυση ερήμωση του τόπου.

Μετακινούμαστε στο οροπέδιο του Πεζιού, μία από τις ωραιότερες ορεινές «πλατείες» του Αιγαίου ενταγμένη στο δίκτυο «NATURA 2000». Κι εδώ, συστάδες άργιων που φθίνουν ολοταχώς και η χαμηλή βλάστηση κατεστραμμένη. Η ίδια αποκαρδιωτική εικόνα και στο πευκοδάσος των Ραχών, όπως και στο άνω των 500 ετών δρύινο δάσος του Ράντη στην κεντρική Ικαρία. Στην Μεσαριά δεν υπάρχουν τα μεγάλα κοπάδια των Ραχών. Ομως, όταν η επιβάρυνση μιας περιοχής διογκωθεί υπέρμετρα, κάποια «άτομα» μεταναστεύουν, διαχέοντας την πίεση του δεδομένου πληθυσμού σε ένα μεγαλύτερο χώρο.

Το πρόγραμμα στα χαρτιά

Ο δήμαρχος, κ. Φανούρης Καρούτσος αποδίδει το συντριπτικό μερίδιο των ευθυνών στην Πολιτεία. Ο δήμος δεν έχει ούτε το ανθρώπινο δυναμικό ούτε τα απαραίτητα χρήματα για να παρέμβει δραστικά. Ενδεικτικά, όπως λέει, στα όρια του Δήμου Ραχών υπάρχει μία δασονόμος και κανένας κτηνίατρος. «Οι περιφράξεις για την αγρανάπαυση των περισσότερο επιβαρυμένων περιοχών κοστίζουν πολύ. Αλλά δεν είναι κιόλας εύκολο σε μια μικρή τοπική κοινωνία να αποκλείσεις από μια περιοχή κάποιον που η οικογένειά του βόσκει τα ζώα της εκεί χρόνια.

Θα δημιουργηθούν υπόνοιες επιλεκτικής μεταχείρισης. Δυναμικότερη θεραπεία του προβλήματος σύμφωνα με τον δήμαρχο, η «εφαρμογή επιτέλους του προγράμματος μείωσης των ζώων».

Το «πρόγραμμα μείωσης των ζώων» στηρίζεται σε μια μελέτη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, για την βοσκοϊκανότητα του νησιού και προβλέπει απόσυρση των ζώων, σε ποσοστά 30% - 50%. Οπου «απόσυρση», η σφαγή των ζώων ή η πώλησή τους εκτός Ικαρίας. Κάποιες «λεπτομέρειες», όπως η ανυπαρξία νόμιμου σφαγείου στο νησί και το κώλυμα του υπουργείου να επιδοτήσει τη μεταφορά των ζώων στη Σάμο, εμπόδισαν την εφαρμογή του προγράμματος κατά τη διάρκεια του Γ΄ ΚΠΣ. Σύμφωνα με τον κύριο Γιώργο Γκαβελέκα, γενικό διευθυντή του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, επίκειται να ενταχθεί στο Δ΄ ΚΠΣ.

Ο κ. Χαράλαμπος Βατούγιος, ένας νέος άνθρωπος 30 ετών, είναι πρόεδρος του συνδικαλιστικού οργάνου των επαγγελματιών κτηνοτρόφων του νησιού. «Στα βουνά του νησιού υπάρχει σίγουρα πρόβλημα και αυτό το αναγνωρίζουν οι περισσότεροι κτηνοτρόφοι. Εμείς ήμασταν από την αρχή υπέρ του προγράμματος απόσυρσης, αλλά τελικά δεν προχώρησε. Mας ανακοίνωσαν ξαφνικά πως σήμερα αρχίζει και σε δύο μήνες πρέπει να έχει ολοκληρωθεί. Ζητήσαμε παράταση και απάντησαν αρνητικά. Ελπίζουμε να ενταχθεί στο Δ΄ ΚΠΣ γιατί οι συνέπειες της υπερβόσκησης επιβαρύνουν περισσότερο εμάς. Το εισόδημά μας συρρικνώνεται και όλοι στρέφονται εναντίον μας. Τα αποίμενα ζώα κάνουν ζημιές στις καλλιέργειες. Υπάρχουν Καριώτες στην Αμερική που διατηρούν ζώα εδώ. Αυτοί κάνουν την πλάκα τους, αλλά τα ζώα ρημάζουν τον τόπο».

«Οι άνθρωποι πρέπει να στραφούν και σε άλλες πηγές εισοδήματος», λέει ο κ. Γιάννης Χατζηγεωργίου, λέκτορας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος της ομάδας για τη μελέτη βοσκοϊκανότητας. «Συνεργαζόμαστε με τον Δήμο Ευδήλου ώστε να πείσουμε αγρότες να στραφούν στην πώληση αιθέριων ελαίων σε βιομηχανίες».

Πιστεύετε πως μπορεί να πρασινίσει ξανά η Ικαρία; «Φυσικά. Αλλά δεν πρέπει να χαθεί άλλος χρόνος».

Ικαρία

Ο Αρμενιστής, τουριστικό κέντρο του νησιού.

Η Ικαρία (ή Ικαριά, παλαιότερα Δολύχι) είναι νησί του βορειοανατολικού Αιγαίου και υπάγεται στο Νομό Σάμου. Πρωτεύουσα και επίνειο του νησιού είναι ο Άγιος Κήρυκος (νοτιοανατολική ακτή), ενώ δεύτερος αναπτυσσόμενος λιμένας είναι ο Εύδηλος (βόρεια ακτή)

Ταυτότητα Περιοχής

Η Ικαρία είναι ένα από τα μεγαλύτερα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, 255 τετραγωνικά χιλιόμετρα σε έκταση με 102 μίλια (160 χιλιόμετρα) ακτογραμμή και ο πληθυσμός της ανέρχεται σε 8.312 κατοίκους (απογραφή 2001). Διοικητικά ανήκει στο Νομό Σάμου και χωρίζεται σε τρεις Δήμους, το Δήμο Αγίου Κηρύκου με 3.243 κατοίκους, το Δήμο Εύδηλου με 2.831 κατοίκους και το Δήμο Ραχών με 2.238 κατοίκους. Η τοπογραφία της παρουσιάζει αντιθέσεις, καθώς εμφανίζει καταπράσινες πλαγιές και γυμνούς απότομους βράχους. Το νησί είναι ορεινό στο μεγαλύτερο μέρος του. Διασχίζεται από την οροσειρά του Αθέρα (Πράμνος), του οποίου η υψηλότερη κορυφή είναι 1.040 μέτρα. Η πλειονότητα των χωριών της βρίσκονται εγκατεστημένα στις κοιλάδες κοντά στην ακτή και μόνο κάποια βρίσκονται στα βουνά. Η Ικαρία έχει παράδοση στην παραγωγή ενός δυνατού κόκκινου κρασιού. Πολλά μέρη του νησιού είναι καλυμμένα από μεγάλους θάμνους, κυρίως λαγκαδιές, που προσδίδουν στο τοπίο την εικόνα της πλούσιας βλάστησης. Δεν υπάρχουν σπάνια είδη ζώων στο νησί. Εκτός από συνηθισμένα ζώα, μόνο λίγα κοπάδια αιγοπροβάτων εμφανίζονται (ελευθέρας βοσκής, τα λεγόμενα "ρασκά"), διαταράσσοντας την ησυχία του νησιού με τα κουδούνια που έχουν στο λαιμό τους. Το κλίμα της Ικαρίας θεωρείται ήπιο.

Ετυμολογικές & Ερμηνευτικές Αναφορές

Η παλαιοτέρα ονομασία που συναντάται για το νησί είναι δολύχι που σημαίνει σκώληκας, λόγω του μακρόστενου σχήματός του. Αργότερα μετονομάζεται σε Ικαρία από το μύθο του Ικάρου και το πέλαγος γύρω από το νησί Ικάριο. Ο κάτοικος του νησιού ονομάζεται Ικαριώτης - Ικαριώτισσα (ή απλά Καριώτης - Καριώτισσα) και στον πληθυντικό αποκαλούνται Ικαριώτες - Ικαριώτισσες. Το όνομα δε του δεύτερου λιμένα "Εύδηλος" προέρχεται από τα συνθετικά "ευ" + "δήλος = φανερός", δηλαδή λιμένας που γίνεται εύκολα φανερός καθώς βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του νησιού.

Ιστορική Εξέλιξη

Μερική άποψη του λιμένα Αγ. Κηρύκου με το μνημείο του Ίκαρου

Η Ικαρία έχει κατοικηθεί από το 7.000 π.Χ., όταν εγκαταστάθηκαν Νεολιθικοί προ των Ελλήνων κάτοικοι που οι Έλληνες αποκαλούσαν Πελασγούς. Γύρω στο 750 π.Χ. Έλληνες από τη Μίλητο αποίκισαν την Ικαρία ιδρύοντας εγκαταστάσεις στην περιοχή που σήμερα αποκαλείται Κάμπος, την οποία τότε αποκαλούσαν Οινόη για το κρασί της. Τον 6ο αιώνα π.Χ. η Ικαρία συνενώθηκε με τη Σάμο και αποτέλεσε κομμάτι της θαλάσσιας αυτοκρατορίας του Πολυκράτη. Εκείνη την εποχή χτίστηκε ο ναός της Αρτέμιδος στο Να, στη βορειοανατολική γωνία του νησιού. Ο Νας ήταν ιερός τόπος για τους προ των Ελλήνων κατοίκους του Αιγαίου και ένα σημαντικό λιμάνι του νησιού στην αρχαιότητα, ο τελευταίος σταθμός πριν εξερευνηθούν οι επικίνδυνες θάλασσες γύρω από την Ικαρία. Ήταν ένα κατάλληλο μέρος για τους ναυτικούς να κάνουν θυσίες στην Άρτεμη, η οποία εκτός των άλλων ήταν και προστάτις των θαλασσοπόρων. Ο ναός διατηρούνταν σε καλή κατάσταση μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα όταν λεηλατήθηκε από τους κατοίκους του χωριού Χριστός Ραχών, οι οποίοι πήραν το μάρμαρο προκειμένου να φτιάξουν την εκκλησία στο χωρίο τους. Το 1939 έγιναν ανασκαφές στην περιοχή από τον Έλληνα αρχαιολόγο Λίνο Πολίτη. Κατά την Γερμανική και Ιταλική κατοχή της Ικαρίας κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, πολλά από τα τεχνουργήματα που είχαν βρεθεί από τον Πολίτη εξαφανίστηκαν. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση υπάρχουν ακόμα μαρμάρινα αγάλματα κάτω από την άμμο της παραλίας.

Το 14ο αιώνα μ.Χ. η Ικαρία ήταν κομμάτι της Γενοβέζικης αυτοκρατορίας στο Αιγαίο. Σε κάποια στιγμή αυτής της περιόδου οι Ικαριώτες κατέστρεψαν τα λιμάνια τους ώστε να αποτρέψουν την απόβαση των ανεπιθύμητων επισκεπτών. Σύμφωνα με τους ντόπιους ιστορικούς, οι Ικαριώτες, βασισμένοι σε δικές τους κατασκευές, έχτισαν επτά πύργους-παρατηρητήρια κατά μήκος της ακτής. Μόλις εμφανιζόταν εχθρικό ή άγνωστο σκάφος, οι παρατηρητές άναβαν αμέσως φωτιά και έτρεχαν σε μία δεξαμενή η οποία ήταν πάντα γεμάτη με νερό. Τραβούσαν ένα ξύλινο βούλωμα το οποίο υπήρχε στη βάση και το νερό φυσικά διέρρεε. Οι φρουροί των άλλων παρατηρητηρίων ειδοποιούνταν από τη φωτιά ώστε να κάνουν ταυτοχρόνως το ίδιο. Στο εσωτερικό κάθε δεξαμενής σε κάθε κάστρο υπήρχαν πανομοιότυπες γραμμές με εκείνες στα σκεύη που χρησιμεύουν ως μεζούρες. Κάθε μια από αυτές τις διαμετρήσεις είχε και ένα διαφορετικό μήνυμα συνημμένο πάνω της: «επίθεση πειρατών», «προσέγγιση αγνώστου σκάφους», κλπ. Όταν το επίπεδο του νερού έφτανε στο κατάλληλο μήνυμα, οι «αποστολείς» επανατοποθετούσαν το βούλωμα στη δεξαμενή και έσβηναν τη φωτιά κι έτσι ο καθένας στους άλλους πύργους μπορούσε να διαβάσει το μέγεθος και την εγγύτητα του εκάστοτε κινδύνου. Παρά τάυτα, μόλις τα τελευταία χρόνια το νησί έχει αρχίσει και συνδέεται με ταχύπλοα που μειώνουν κατά πολύ τις αποστάσεις και το φέρνουν στην πρώτη γραμμή του εναλλακτικού, νησιωτικού τουρισμού.

Χωριό Ράχες

Κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης περιόδου οι Ικαριώτες σπανίως έχτιζαν χωριά. Κάθε σπίτι ήταν απομακρυσμένο από τα γειτονικά, είχε μόνο μια πόρτα και ήταν φραγμένο μέσα σε ψηλούς τοίχους, ενώ δεν είχε παράθυρα προς την πλευρά της θάλασσας. Η καμινάδα με τους καπνούς θα μπορούσε να προδώσει την ύπαρξή του, έτσι διατηρούσαν δωμάτια γεμάτα καπνό τα οποία όμως δεν περιείχαν υπάρχοντα. Η παράδοση υποστηρίζει πως όλοι κοιμόντουσαν στο πάτωμα και έκρυβαν τα υπάρχοντά τους μέσα σε σχισμές στους τοίχους. Άντρες και γυναίκες φορούσαν σχεδόν τα ίδια ρούχα: υφαντές λινές φούστες για τις γυναίκες, ένα είδος φουστανέλας για τους άντρες. Αυτός ο τρόπος ζωής συντελούσε στη μακροζωία και στην αταξικότητα.

Οι Ιππότες του Αγίου Ιωάννη, που είχαν την βάση τους στη Ρόδο, ασκούσαν εξουσία στην Ικαρία μέχρι το 1521 που η Οθωμανική Αυτοκρατορία ενσωμάτωσε την Ικαρία στις κτήσεις της. Οι Ικαριώτες λιντσάρανε τον πρώτο Τούρκο φοροεισπράκτορα, αλλά κατά κάποιον τρόπο κατόρθωσαν να παραμείνουν ατιμώρητοι.

Οι Τούρκοι επέβαλλαν ένα πολύ χαλαρό καθεστώς διοίκησης, δεν έστειλαν αξιωματούχους στην Ικαρία για αρκετούς αιώνες. Η καλύτερη καταγραφή που διαθέτουμε για το νησί κατά τη διάρκεια των συγκεκριμένων χρόνων είναι από τον κονδυλοφόρο του Επισκόπου J. Georgirenes που το 1677 περιέγραψε το νησί με 1.000 κατοίκους οι οποίοι ήταν οι φτωχότεροι στο Αιγαίο. Το 1827 η Ικαρία αποσπάστηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, αλλά αναγκάστηκε να αποδεχτεί την Τουρκική διοίκηση κάποια χρόνια μετά και παρέμεινε κομμάτι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έως τις 17 Ιουλίου 1912 όταν εξεδίωξε μια μικρή τουρκική φρουρά κατά τη διάρκεια του Ικαριακού αγώνα για ανεξαρτησία. Εξαιτίας των Βαλκανικών πολέμων, η Ικαρία αδυνατούσε να συνενωθεί με την Ελλάδα μέχρι το Νοέμβριο του αυτού έτους. Για 5 καλοκαιρινούς μήνες παρέμεινε ανεξάρτητη πολιτεία, με τις δικές της ένοπλες δυνάμεις, σφραγίδες και ύμνο και το όνομα "Πολιτεία Ικαρίας". Αυτοί οι πέντε μήνες ανεξαρτησίας ήταν δύσκολοι. Οι ντόπιοι είχαν έλλειψη σε προμήθειες, δεν είχαν συχνή συγκοινωνία και ταχυδρομικές υπηρεσίες, ενώ κινδύνευαν να γίνουν κομμάτι της Ιταλικής Αυτοκρατορίας στο Αιγαίο.

Χαρακτηριστική απασχόληση των Ικαριωτών από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι και τα μέσα του 20ου αιώνα ήταν η παραγωγή και εμπορία ξυλοκάρβουνου. "Κομπανίες" Ικαριωτών ταξίδευαν για μήνες αρχικά στην Μικρά Ασία και μετά το 1922 σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας για τον σκοπό αυτό. Στη συνέχεια η μεγάλη μετανάστευση, κυρίως στις Η.Π.Α., περιόρισε και μηδένισε τη δραστηριότητα αυτή. Η παροικία των Ικαρίων στις Η.Π.Α. είναι σήμερα μεγάλη και ιδιαίτερα δυναμική, εξακολουθεί δε να έχει ιδιαίτερους δεσμούς με τον γενέθλιο τόπο.

Πολιτισμός

Λαογραφία

Γνωρίσματα των Κατοίκων

Η Ικαρία, όπως και κάθε τόπος, έχει τα δικά της χαρακτηριστικά γνωρίσματα που συναντώνται σε πολλούς κατοίκους. Είναι ένα νησί αρκετά απόμακρο από τη χερσαία Ελλάδα και οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη ναυτιλία, ή με τοπικά επαγγέλματα. Οι δεσμοί τους είναι στενοί και δε συνηθίζουν να παίρνουν τα πράγματα σοβαρά.

Από τους κατοίκους χρησιμοποιείται η έκφραση "το καριώτικο ραχάτι" (ραχατιλίκι) που σηματοδοτεί τους αργούς ρυθμούς με τους οποίους κυλά η ζωή. Αυτό το γνώρισμα συναντιέται σε πολλές περιοχές της Ικαρίας, από τα καφενεία του Αγίου Κηρύκου μέχρι τα ορεινά χωριά όπου ανοίγουν τα μαγαζιά λίγο μετά τη δύση του ηλίου. Παρά ταύτα είναι πολύ κοινωνικοί, φιλικοί και φιλόξενοι. Είναι επίσης χαρακτηριστικό το γεγονός της οικειοθελούς συμβολής των κατοίκων για την ανάπλαση της περιοχής, όπως για παράδειγμα η κατασκευή σκαλοπατιών σε μία πολυσύχναστη παραλία ή παρεμφερή τεχνικά έργα.

Οι ικαριώτες έχουν βαρειά προφορά που θυμίζει αρκετά την κυπριακή αλλά και πολλές ντοπιολαλιές. Συνηθίζουν δε να κόβουν τα πρώτα φωνήεντα (π.χ. Ικαριά > Καριά) και να τονίζουν τα σύμφωνα.

Αριστερές Επιρροές

Η Ικαρία αποτελούσε στα μέσα του 20ου αιώνα τόπο εξορίας για τους αριστερούς ιδεολόγους, λόγω της απόμακρης και βραχώδους φύσης της. Εκείνη την περίοδο, κάθε άλλο όμως παρά εξόριστοι ένιωθαν όπως δηλώνουν αργότερα, καθώς οι κάτοικοι εκείνης της περιόδου τους φιλοξενούσαν μαζικά στα σπίτια τους, τους περιποιούνταν και άκουγαν με προσοχή τις ιδεολογικές τους αξίες. Για χάρη της Ικαρίας έγραψε ο Μίκης Θεοδωράκης και το γνωστό στίχο "...Βράχο, βράχο τον καημό μου..." που αναφέρεται στην βραχώδη Ικαριά. Αυτό το γεγονός είχε ως αποτέλεσμα οι κάτοικοι του νησιού να έχουν εμποτισθεί με την αριστερή ιδεολογία.

Αξιοσημείωτο τουριστικό αξιοθέατο αποτελεί ένας μεγάλος ορεινός βράχος σε απόκρυμνη πλαγία, τον οποίο οι κάτοικοι αποκαλούν "Γεώργιο Παναδρέου", καθώς θυμίζει πολύ το προφίλ του "γέρου της δημοκρατίας".

Ικαριώτικος Χορός

Ιδιαίτερα γνωστός στο πανελλήνιο είναι ο ικαριώτικος χωρός που χορεύεται στα τοπικά πανηγύρια, από τα οποίο ευρέως γνωστό είναι της Αγίας Μαρίνας, ημέρας της απελευθέρωσης του νησιού και του 15 Αύγουστου. Τα τελευταία χρόνια τα πανηγύρια έχουν "ξαναγεννηθεί" με την συμμετοχή της νεολαίας αλλά και των επισκεπτών του νησιού τα καλοκαίρια, καθώς είναι ένα από τα στοιχεία της ιδοτυπίας των Ικαρίων. Στα Καριώτικα πανηγύρια, οι διοργανωτές είναι όλοι εθελοντές του χωριού που μαγειρεύουν (βραστό και ψητό κατσίκι, πατάτες, σαλάτες, κλπ.), σερβίρουν, ενώ η ορχήστρα με κυρίαρχο το βιολί δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στον Καριώτικο χορό. Τα έσοδα χρησιμοποιούνται στην συνέχεια για έργα της κοινότητας του χωριού. Το δυνατό κόκκινο Καριώτικο κρασί συμβάλλει έτσι ώστε πολλά πανηγύρια να έχουν πολύ κέφι και να διαρκούν όλη τη νύχτα. Όλα αυτά συνιστούν πρωτοτυπίες στον Ελλαδικό χώρο κάνοντας τα πανηγύρια της Ικαρίας μοναδικά.

Πανηγύρια δήμου Ευδήλου

05 Μαίου Κάμπος, 21 Μαίου Αυλάκι, Ιούνιος Αγ. Πάντων Δρούτσουλας, 29 Ιουνίου Πλατάνι, 01 Ιουλίου Καραβόσταμο, 17 Ιουλίου Αρέθουσα, 20 Ιουλίου Κοσσοίκια και Πηγή, 26 Ιουλίου Πετροπούλι και Καραβόσταμο, 27 Ιουλίου Φείδως (Αυλάκι), Αύγουστος Εύδηλος, Μαγγανίτης, 6 Αυγούστου Φραντάτο και Δάφνη, 10 Αυγούστου Στελί, 15 Αυγούστου Ακαμάτρα και Καραβόσταμο, 27 Αυγούστου Μάραθο, Το Δεκέμβρη του 2008 (6/12/2008) αναβίωσε έπειτα από πολλά χρόνια το πανηγύρι του Αγίου Νικολάου στον Μαγγανίτη

Πανηγύρια Δήμου Ραχών

10 Φεβρουαρίου Κάλαμος, 23 Φεβρουαρίου Αγ. Πολύκαρπος, 25 Μαρτίου Μαυριανού, 23 Απριλίου Αμάλου, 14 Μαίου Αγ. Ισιδώρου, Μάιος Αρμενιστή, Μάιος Καστανιές (Τραγοστάσι), Ιούνιος Τραπάλου, 24 Ιουνίου Αγ. Ιωάννη (Χριστού Ραχών), 30 Ιουνίου Πέζι, 1 Ιουλίου Μανδριά 20 Ιουλίου Καρές – Προφήτη Ηλία – Βρακάδες, 26 Ιουλίου Καρκιναγρίου, 27 Ιουλίου Αγ. Παντελεήμονα, 6 Αυγούστου Κάλαμος – Χριστός Ραχών, 15 Αυγούστου Γιαλισκάρι – Κουνιάδοι – Λαγκάδα, 27 Αυγούστου Μανδριά, Αύγουστος Βρακάδες, Αύγουστος Αγ. Δημήτριος, 29 Αυγούστου Προεσπέρα, 26 Οκτωβρίου Αγ. Δημήτριος, 7 Ιανουαρίου Προεσπέρα,


Πανηγύρια Δήμου Αγίου Κηρύκου

1η Ιουλίου το πανηγύρι των Αγίων Αναργύρων Θέρμα, 7 Ιουλίου ,το πανηγύρι της Αγίας Κυριακής, Φάρο, 15 Ιουλίου του Αγίου Κήρυκου , Αγ.Κήρυκο, 17 Ιουλίου της Αγίας Μαρίνας,στον Αγιο Κήρυκο, 20 Ιουλίου του προφήτη Ηλία , Γλαρέδο και στο Μηλιοπό, 26 Ιουλίου το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής, τον Ξυλοσύρτη και το Περδίκι, 27 Ιουλίου του Αγίου Παντελεήμονα,Αγιο Παντελεήμονα, 6 Αυγούστου την μεταμόρφωση του Σωτήρος,πανηγύρι Οξέ, 15 Αυγούστου στην κοίμηση της Θεοτόκου, Χρυσόστομος,Παναγιά, Περδίκι και Μονοκάμπι, 27 Αυγούστου του Αγίου Φανουρίου,Αγ. Παντελεήμονα, 29 Αυγούστου του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμμου, Μαυράτο, 8 Σεπτεμβρίου Γέννηση της Θεοτόκου, Πλαγιά, 17 Σεπτεμβρίου το πανηγύρι της Αγίας Σοφίας στο Μονοκάμπι.

Μνημεία

Νας

Αρχαία πόλη όπου κατά την μυθολογία κατοικούσαν οι Ναϊάδες. Στην αρχαιότητα υπήρχε ένα από τα πιο φημισμένα Ιερά, αφιερωμένο στην Ταυροπόλο Αρτέμιδα. Από το αρχαίο λιμάνι σώζεται σήμερα η προκυμαία και το δάπεδο του Ιερού. Βρίσκεται δυτικά του Αρμενιστή. Ο Νάς είναι ευρέως γνωστός ως τόπος εναλλακτικού τουρισμού, με πληθώρα camping να στήνονται στο πράσινο, φιλήσυχο και δροσερό τοπίο.

Οινόη

Αρχαία πρωτεύουσα του νησιού. Ονομάζονταν και Διονυσιάδα. Σώζονται ίχνη από το τείχος που περιέκλειε την πόλη, καθώς και το ερειπωμένο οίκημα της Βυζαντινής περιόδου. Τα ευρήματα ευρίσκονται στην σημερινή περιοχή Κάμπος.

Δράκανο

Αρχαία πόλη που θεωρείται και πατρίδα του Διόνυσου. Βρίσκεται στην περιοχή Φανάρι στο ανατολικότερο σημείο του νησιού. Σήμερα σώζονται ερείπια του αρχαίου κάστρου και πάνω σε ύψωμα ο Πύργος του Δράκανου, κυκλικό οικοδόμημα Αλεξανδρινής εποχής, 4ου π.Χ. αιώνα.

Θερμαί

Πόλη της αρχαιότητας με τις γνωστές ραδιούχες ιαματικές πηγές. Είναι τα σημερινά Θέρμα.

Κάστρο του Κοσκινά

Φρούριο Βυζαντινής εποχής, έργο του 10ου αιώνα, κοντά στο χωριό Κοσοίκια στη βόρεια περιοχή του νησιού. Μέσα στο φρούριο βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Δοργανά.

Μουσείο Αγίου Κηρύκου

Στο Μουσείο υπάρχουν πολλά αρχαία ευρήματα, αγγεία, στήλες, λίθινα και χάλκινα εργαλεία, αμφορείς που βρέθηκαν στο βυθό της θάλασσας, κ.ά.

Μουσείο Κάμπου

Υπάρχουν αξιόλογα αρχαιολογικά ευρήματα από τα ερείπια της αρχαίας Οινόης, όπως συλλογές από εργαλεία νεολιθικής εποχής, αγγεία όλων των εποχών της αρχαιότητας, πήλινα ειδώλια, ανάγλυφα επιτύμβια, νομίσματα, κ.ά.

Μοναστήρι της Ευαγγελίστριας

Χτίστηκε τον 17ο αιώνα. Βρίσκεται δυτικά του Αγ. Κηρύκου κοντά στον Ξυλοσύρτη. Μέσα στο μοναστήρι βρίσκεται η εκκλησία του Αγ. Μακαρίου.

Μοναστήρι της Παναγίας στο Μουντέ

Μοναστήρι του 13ου αιώνα με τοιχογραφίες και παλιές εικόνες. Βρίσκεται κοντά στο Χριστό Ραχών σε μια μαγευτική καταπράσινη τοποθεσία με εκπληκτική θέα.

Μοναστήρι της Οσίας Θεοκτίστης

Βρίσκεται στο χωριό Πηγή κοντά στον Κάμπο. Η εκκλησία είναι αγιογραφημένη με την τεχνική φρεσκό ακολουθώντας Αγιορείτικη διάταξη.

Ιερά μονή Μαυριανού

Νότια από το Να, στις δυτικές ακτές του νησιού. Αντίκρυ το πέλαγος με υπέροχα ηλιοβασιλέματα.

Παραλίες

Την Ικαρία την χαρακτηρίζει η άγρια ομορφιά. Πυκνή βλάστηση, ψηλά βουνά, ποτάμια, χαράδρες, μα πάνω απ' όλα οι πανέμορφες παραλίες της. Ατέλειωτες αμμουδιές προκαλούν δέος και σαγηνεύουν. Στον νότο, στην πλευρά του Αγίου Κηρύκου συναντάμε παραλίες στο Πριόνι, τη Λευκάδα, το Ξυλοσύρτη, το Φάρο, το Δράκανο, το Κεραμέ και στα Θέρμα. Στον βορρά, στην περιοχή του Ευδήλου, στο Φύτεμα, στο Φλες, στο Κεραμέ, στο Κυπαρίσσι, Κάμπος-Οινόη και στο Καραβόσταμο ενώ στην περιοχή των Ραχών το Γιαλισκάρι, τη Μεσαχτή, το Λιβάδι, ο Νας.


Ιαματικά Λουτρά

Η ιστορία των λουτρών είναι συνδεδεμένη με την ιστορία του τόπου μας. Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν από τους πρώτους που χρησιμοποίησαν τα λουτρά, όπως επίσης αρχαίοι Έλληνες γιατροί, φυσικοί, ιστορικοί, και γεωγράφοι ήταν οι πρώτοι που ασχολήθηκαν με τις πηγές και τα μεταλλικά ύδατα. Στα Ασκληπιεία από τον 13ον π.Χ. αιώνα χρησιμοποιούσαν τα λουτρά για θεραπευτικούς λόγους. Πρώτος παρατηρητής των ιαματικών υδάτων υπήρξε ο ιστορικός Ηρόδοτος, προηγήθηκε του Ιπποκράτη, περιγράφοντας μάλιστα αρκετές ιαματικές πηγές.

Τύχη καλή προίκισε την Ικαρία με τον ανεκτίμητο πλούτο των ιαματικών υδάτων. Οι πηγές της Ικαρίας θεωρούνται μεταξύ των πλέον ραδιενεργών πηγών του κόσμου.

Ανάμεσα στις δεκαεπτά (17) κυριότερες ιαματικές πηγές της Χώρας μας, είναι γνωστή η Ικαρία για τις δικές της, που βρίσκονται στην περιοχή του Δήμου Αγίου Κηρύκου. Ανήκουν στην κατηγορία των θερμών ραδιενεργών αλιπηγών διαφέροντας μεταξύ τους ως προς την ένταση της ραδιενέργειας και την θερμοκρασία. Υπάρχουν οκτώ (8) θερμοπηγές που αναβλύζουν σε διάφορα σημεία του νησιού.

Ανήκουν στην κατηγορία των υπέρθερμων ραδιενεργών αλιπηγών, διαφέροντας μεταξύ τους ως προς το ποσό της ραδιενέργειας και της θερμοκρασίας.

Από αυτές οι πηγές Θερμό και Χλιό - Θερμό βρίσκονται δυτικά του Αγίου Κηρύκου και σε απόσταση 2.500 μ. και 1.800 μ. αντίστοιχα στην περιοχή Λευκάδας.

Η πηγή Μουσταφά - Λίτζα βρίσκεται σε μικρή απόσταση ανατολικά του Επαρχείου μέσα στην πόλη του Αγ. Κηρύκου. Πέντε πηγές του Σπηλαίου του Παμφίλη, του Κράτσα, της Αρτέμιδος και του Απόλλωνος βρίσκονται στην περιοχή των Θερμών. Στη βορειοανατολική ακτή του νησιού βρίσκεται η πηγή της Αγίας Κυριακής. Στην περιοχή του Ξυλοσύρτη αναβλύζει μια άλλη πηγή 10 μ. από τη θάλασσα με την ονομασία "Αθάνατο νερό". Το νερό της πηγής αυτής, διουρητικό, βοηθάει στην αποβολή λίθων και άμμου από τα νεφρά και την κύστη.

Την υψηλή ραδιενέργεια των πηγών της Ικαρίας διαπίστωσε πρώτος ο Μ. Περτέσης τα έτη 1936 και 1938. Η πρώτη μελέτης της αξιοποίησης των θερμομεταλλικών πηγών της Ικαρίας έγινε το 1962 από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Α. Κ. Μακρή).

Σύμφωνα με την μελέτη του Υπουργείου Συντονισμού (1980), παρατηρούνται αλλαγές στην συγκέντρωση του ραδονίου και στην χημική σύσταση των πηγών.

Τα ύδατα των θερμομεταλλικών πηγών Ικαρίας θεωρούνται κατάλληλα για την θεραπεία των παρακάτω παθήσεων:

  1. Υπόξεις και χρόνιοι ρευματισμοί όπου περιλαμβάνονται διάφορες μορφές αρθρίτιδας.
  2. Ουρική αρθρίτιδα.
  3. Νευραλγίες, νευρίτιδες και μυϊτιδες.
  4. Γυναικολογικές παθήσεις.
  5. Διαταραχές των ενδοκρινών αδένων.
  6. Ορισμένες περιπτώσεις ανωμαλιών του κυκλοφορικού συστήματος.
  7. Διαταραχές του αναπνευστικού συστήματος.
  8. Δερματικές παθήσεις.

Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι δεν υπάρχει κίνδυνος από την ραδιενέργεια των θερμομεταλλικών πηγών κατά το λούσιμο, γιατί η ραδιενέργεια που έχουν οφείλεται αποκλειστικά στο ραδόνιο, το οποίο και αποβάλλεται, και όχι σε άλατα ραδίου. Ακόμη ο τρόπος χρήσης των υδάτων μειώνει αισθητά το ποσόν της ραδιενέργειας.